Theo “thông-lệ”, cứ Tết đến,
mình lại tìm hiểu thêm một chút về 12 con Giáp trong Tử-Vi Á Đông. Năm nay, 2020, là năm Canh Tý, chúng ta bàn chuyện chuột nhé?
1. Theo Tử-vi
Truyền-thuyết về Ngọc Hoàng quyết-định thứ-tự 12 con giáp như thế nào thì
ai cũng biết rồi nhưng lại có giả-thuyết khác. Vào
giờ Tý khoảng từ 23 giờ khuya đến 02 giờ sáng là giờ chuột hoạt động rất mạnh,
đi cắn phá và kiếm ăn. Lồng trong thời điểm yên tịnh đó, những người thân hoặc
con cái trong gia đình đang yên giấc ngủ, nhiều cặp vợ chồng thức dậy, khều
nhau cùng diễn trò “trùm mền múa lân” nên phụ nữ thường hay cấn thai vào giờ
Tý. Do đó mới có sự phát sinh ra nhân loại lan tràn trên trái đất. Vì vậy chuột
được coi là con vật làm chuẩn đứng đầu 12 con giáp (nhưng chỉ là giả-thuyết
thôi nhé).
Người
ta thường tin là ai sinh năm nào thì chịu ảnh hưởng của con vật mang tên năm
đó.
Riêng năm con chuột, người ta tin đẻ con trai rất tốt vì thấy có nhiều người
đàn ông làm lớn sinh trong năm Tý. Thí dụ cụ thể nhất là cố Tổng Thống Nguyễn
Văn Thiệu sinh vào giờ Tý, ngày Tý, tháng Tý, năm Tý.
Khả
năng lãnh đạo là bản tính của những ai cầm tinh con Chuột. Do là cung mệnh đầu
tiên trong 12 cung nên người tuổi Tý luôn muốn mình đứng đầu trong mọi cuộc
chơi, là người tiên phong trong mọi hoạt động, và là người ra lệnh ở mọi nơi. Với
bản tính hiếu động và tò mò, họ luôn suy nghĩ không ngừng, sống thiên về hoạt động
trí óc. Chuột luôn muốn đương đầu với thử thách vì họ thiên bẩm muốn trải nghiệm
phiêu lưu mạo hiểm
Thông minh, lanh lợi, và sống theo cảm tính là những gì ta thường thấy ở những
người thuộc cung mệnh này.
Người
tuổi Tý có một sức hấp dẫn lạ lùng, được mọi người yêu mến, hiểu biết hệt như
chú chuột Mickey do Disney sáng tạo ra.
Người
tuổi Tý dễ gần, cần cù, sinh hoạt tiết kiệm. Bề ngoài, người tuổi Tý có thể tỏ
vẻ trầm lắng ít lời, nghiêm túc, nhưng trên thực tế không phải thế. Thực ra,
anh ta rất dễ bị kích động, song có khả năng kiềm chế bản thân. Điểm này chính
là nguyên nhân tại sao anh ta được đánh giá cao và có nhiều bạn bè.
2. Các loài chuột
Siêu họ Chuột (tên khoa học Muroidea) là một siêu họ lớn
trong bộ Gặm nhấm, bao gồm 6 họ, 19 phân họ, chừng 280 chi
và ít nhất 1300 loài.
Ở Việt Nam có nhiều loại chuột nhưng đại khái có
mấy loại sau đây:
- Chuột cống là loại chuột to, có con nặng từ nửa ký tới một ký. Gọi nó là chuột
cống có lẽ vì nó chuyên sống ở các cống rãnh trong thành-phố. Ở miền quê thì
chúng sống ở trong hang. Chuột cống có hai loại, loại cống gà và cống nhum. Cống
gà sống quanh quẩn trong vườn nhà gần chuồng gà, chuồng heo. Cống nhum (còn gọi
là chuột đồng) sống ở đồng, ăn cây, củ, cua ốc.
- Chuột nhắt và chuột chù :
chúng sống quanh quẩn trong nhà với người. Chuột nhắt hoạt động phần trên cao,
chuột chù (còn gọi là chuột xạ) sống ở phần thấp dưới đất. Chuột chù tuy hôi
hám nhưng không phá hại. Còn chuột nhắt thì khỏi chê, chúng phá hại đến tận
cùng, đục khoét tủ bàn, cắn phá quần áo, sách vở không chừa một thứ gì. Biệt
tài của chúng là chạy rất nhanh trên xà nhà nên mèo bắt được nó cũng rất kh
Còn có chuột vòng và chuột bạch
nuôi làm cảnh trong nhà.
Và còn có nhiều loại chuột khác.
3. Chuột trong ẩm-thực
Thịt chuột (chuột đồng / chuột cống nhum) là món
đặc sản của người dân miền Tây Việt Nam. Ai về miệt dưới, hướng Rạch Giá, Long
Xuyên Châu Đốc, đi qua hai đầu cầu bắc, bến phà Vàm Cống, đều nhìn thấy những
quán cơm bán thịt đồng quê, nơi đây có những quán bán thịt chuột đã lột da, được
xếp trong những cái khay, hoặc xiên thành từng vỉ, treo lủng lẳng trước quán để
cho khách lựa chọn. Khách chỉ cần mua về, chặt thịt ra từng mảnh, ướp gia vị,
nướng rôti hay kho sả ớt, ăn cũng rất thú vị.
Nghe nói, nhậu thịt chuột 7 món, có : Chuột luộc ướp lá chanh, Chuột xào, Chuột
chiên dòn, Thịt Chuột nấu đông, Thịt Chuột giả cầy, Thịt Chuột xào chua ngọt, Thịt Chuột sốt cà chua.
(Tôi chỉ biết ghi chép lại thôi chứ tôi chưa hề thử, mà chắc cũng chả dám?)
4. Chuột trong văn hoá thế-giới
Nói chung thì ít có những nền văn-hoá
“suy tôn” chuột, một loài vật gây hại nhiều hơn là đem lợi cho loài người. Phải
nhớ là loài chuột đã gây nhiều trận dịch bệnh kinh hoàng với tỉ lệ tử
vong rất cao trong lịch sử nhân loại, như là trận Đại dịch hạch (1665 ở Anh với
60.000 người chết) và Cái chết Đen (giữa thế kỷ 14, giết chết khoảng 1/3 dân số
châu Âu tức là 25 triệu người). Nhưng không phải
chỉ thế.
Bên Pháp, La Fontaine đã dùng chuột làm đối-tượng trong 16 bài ngụ-ngôn.
Bên
Âu-Châu, huy-hiệu của 12 gia-tộc có hình ảnh chuột và anh em Grimm bên Đức đã
có viết lại truyền-thuyết “Người thổi sáo thành Hamelin”.
Bên Mỹ, “nhân-vật” Mickey do Walt Disney khai sinh thì nổi-tiếng thế-giới rồi.
Người bé, người lớn đều thích chú chuột này, có lẽ vì chú yêu đời, yêu người, lúc nào
cũng vui vẻ, nghịch ngợm nhưng không làm hại ai, có tinh thần phò nguy cứu
khốn, trừ gian, diệt bạo. Chú là gương mẫu cho con người.
Trong văn hóa Trung-Hoa, chuột được xem là biểu tượng của sự trung thực,
lòng vị tha, óc cầu tiến, tính cách dễ dãi và sự hào phóng.
Bên Ấn-Độ, chuột là vật cưỡi của thần Ganesh (đầu voi) và đền Karni Mata, tỉnh
Deshnoke, vùng Rajasthan nuôi và thờ chuột như thánh.
(Riêng tôi, vào khoảng 20 tuổi, tôi đã có viết một bài thơ tựa-đề “Thơ chuột”
nhưng không dám đăng vì thuộc loại thơ đặc-biệt bà Hồ Xuân Hương.)
5. Chuột trong văn-hoá dân gian
Chuột trong thành-ngữ, tục-ngữ, ca-dao Việt-Nam thì nhiều vô số kể :
Loắt choắt như chuột nhắt, Hôi như chuột chù, Lù đù như chuột cống, Thúi
như chuột chết, Lấm lét như chuột ngày, ướt như chuột lột, dùng đặc tính các loài chuột để mô tả vài cá-tính.
Đầu voi đuôi chuột :
chỉ hạng người mới chưa làm công việc gì đã phô trương những điều to tát, nhưng
kết cục thì kém cỏi, chẳng được tích sự gì.
Cháy nhà mới ra mặt chuột : kẻ phá hoại, kẻ giả nhân giả nghĩa bộc lộc mặt thật khi có
biến cố xảy ra.
Chuột sa chĩnh (hũ) gạo : Thành ngữ chỉ việc may mắn ở đời, gặp được điều
tốt đẹp một cách tình cờ.
Chuột chù chê khỉ răng hôi, Khỉ toét miệng cười: “cả họ mày thơm”
hoặc Chim chích mà đậu cành sòi, Chuột chù trong ống đòi soi gương Tàu
dùng để chỉ kẻ xấu không biết mình xấu lại chuyên bươi móc
người khác.
Ném chuột vỡ chum : Chỉ hành động gây ra tổn thất lớn hơn kết quả đạt được.
Người
đời còn mượn hình ảnh chú chuột để nói lên vụng trộm ái tình trong đêm khuya.
Ca dao có nói về tình tiết này:
"Chuột kêu chút chít trong
rương,
Anh đi cho khéo đụng giường mẹ hay"
Những từ ngữ Mèo chuột,
chim chuột cũng thường được dùng trong bối-cảnh này.
… …
Như Mèo với Chuột
Nói đến
chuột, chúng ta nghĩ ngay đến đối-tượng ‘Mèo”, kẻ-thù số một của chuột. Lúc nào mèo cũng rình để “sơi tái” chuột, lúc nào chuột cũng chạy trốn
nhưng luôn tìm cách “chọc quê” mèo như trong những phim hoạt-hình “Tom and
Jerry” của Mỹ.
Thật ra, thời buổi này, chuột đâu còn biết sợ mèo? Cũng bởi vì mèo bây giờ được
ăn ngon, ngủ yên, được chiều chuộng chả thiết gì đến thịt chuột tanh tưởi, hơn
nữa bọn chuột bây giờ rất to khoẻ, nhâng nháo và liều lĩnh.
Văn chương bình dân Việt Nam cũng có một bài nói về tình
thân thiện giữa mèo và chuột:
Con mèo mà trèo
cây cau
Hỏi
thăm chú chuột đi đâu vắng nhà
Chú
chuột đi chợ đường xa
Mua
mắm mua muối giỗ cha chú mèo
Người bình dân Việt Nam đặt bài ca dao này để nói đùa về
một điều nghịch lý, hay muốn đưa ra một bài học nhân ái, xóa bỏ hận thù, sống
chung hòa bình? Ông cha chúng ta nói năng mộc mạc, không triết lý cao vời, nhưng
tình ý nhiều khi rất sâu xa, không phải chỉ để hát chơi hoặc ru em, mà còn để
suy gẫm và dậy con dậy cháu.
Liên-hệ Mèo-Chuột cũng hay được dùng :
Mèo già
khóc chuột : Để chỉ những kẻ đạo đức giả.
Chuột gặm chân mèo : Phê phán những kẻ táo
bạo, liều lĩnh, làm những công việc phiêu lưu mạo hiểm,
Mèo nhỏ bắt chuột to : Phê phán những hạng
người không biết tự lượng sức mình mà làm những việc quá khả năng.
Mèo khen mèo dài
đuôi, Chuột khen chuột nhỏ dễ chui, dễ trèo : nói những người tự cao, tự đại.
Đám cưới chuột là bức tranh có lịch sử hơn 500 năm
trước. Các nghệ sĩ đã nhân cách hóa con chuột, biến nó trở thành
con người trong một đám cưới rình rang, có đủ kèn, trống và các
loại lễ vật. Trong đám cưới như vậy, những con chuột vẫn không quên
chuẩn bị cá, chim để hối lộ cho mèo, để đám cưới được suông sẻ.
Bức tranh vừa hài hước dí dỏm lại mang ý nghĩa sâu sắc
về quan hệ của tầng lớp nông dân - thống trị trong xã hội cũ, tiêu
biểu cho mối quan hệ ỷ mạnh hiếp yếu.
Yên Hà, tháng Giêng, 2020
Tài-liệu nguồn :
Wikipedia
Năm Tý nói chuyện chuột :
Tính cách người tuổi tí - Facebook
