Mỗi nhà văn, nhà thơ có một nét bút riêng cho chính mình nhưng họ đều có gì để chia-xẻ và chữ nghĩa để viết lên.
Charles Aznavour đã có nhiều chuyện để kể (ông đã viết hơn một nghìn bài nhạc) và tiếng Pháp của ông quá đủ để mỗi bài hát là một bài thơ trữ-tình.
Tôi rất mê nhạc của ông và trong bài viết này, tôi muốn bàn đến khía cạnh đặc-biệt của người thi-sĩ.
Charles Aznavour, tên thật là Chahnourth Varinag Aznavourian, ra đời ngày 22 tháng 5, năm 1924 tại Paris. Cha ông là một nghệ-sĩ giọng trung nam (baryton) người Arménie từ nước Georgie và mẹ ông là một diễn-viên kịch người Arménie từ Thổ-Nhĩ-Kỳ.
Ông lớn lên trong một môi-trường nhạc kịch, giữa bao nghệ-nhân ra vào tiệm ăn của bố mẹ ông. Lúc ông lên 9, bố mẹ ông ghi tên ông vào học Trường Ca-Nhạc-Kịch (Ecole du Spectacle) và ông bước vào nghiệp này với tên sân-khấu là Aznavour.
Sau một thời-kỳ gian-truân lăn lộn trong nghề, ông đã bước lên tột-đỉnh danh vọng trong ngành ca-nhạc, ở nước Pháp cũng như khắp nơi trên thế-giới.
Trong suốt 70 năm hành nghề, ông đã được công nhận trong nhiều lĩnh-vực: viết nhạc và lời (hơn một nghìn bài), ca sĩ (ông hát sáu thứ tiếng và đã bán hơn một trăm triệu đĩa hát trên toàn cầu), diễn-viên điện-ảnh (ông đã đóng trong hơn sáu mươi cuốn phim), lại kiêm cả Đại-sứ Arménie bên Thụy-Sĩ.
Tháng 4 năm ngoái, vào tuổi 88, ông còn đi trình diễn tại Maison symphonique de Montréal và Capitole de Québec.
Tháng 4 năm ngoái, vào tuổi 88, ông còn đi trình diễn tại Maison symphonique de Montréal và Capitole de Québec.
2. Cũng chỉ là Tình Yêu
Đã là thi-sĩ thì ca-ngợi gì khác ngoài Đàn Bà và Tình Yêu?
Đã là thi-sĩ thì ca-ngợi gì khác ngoài Đàn Bà và Tình Yêu?
Qua một ngàn lẻ một nét quyến rũ của em Toi, par tes mille et un attraits
Chẳng bao giờ tôi biết em là ai Je ne sais jamais qui tu es
Vì em luôn thay hình đổi dạng Tu changes si souvent de visage et d'aspect
Cho dù em tên gì hay tuổi nào Toi, quel que soit ton âge et ton nom
Em là thiên thần hay ác quỷ Tu es un ange ou le démon
Khi với tôi, em lần lượt mang Quand, pour moi, tu prends tour à tour
Tất cả những khuôn mặt của Tình Yêu... Tous les visages de l'amour...
(Tất cả những khuôn mặt của Tình Yêu) (Tous les visages de l'amour )
Nhưng đâu là khuôn mặt thật của tình yêu? Tình yêu mù quáng, tình hiến dâng, tình cưỡng đoạt, như đóa hoa xuân ngắt bên đường, như quả táo đỏ hái trên cành:
Mặt trời đang rực cháy Le soleil brille à pleins feux
Tôi chỉ thấy mắt em Mais je ne vois que tes yeux
Thân thể em ngà ngọc La blancheur de ton corps nu
Trước tay anh lạc loài Devant mes mains éperdues
Em ơi, đừng đánh mất Viens, ne laisse pas s'enfuir
Những buổi sáng dệt tình Les matins brodés d'amour
Em ơi, đừng để chết Viens, ne laisse pas mourir
Những mùa xuân thú vị Les printemps, nos plaisirs
Tuy nhiên, tình dễ đến nhưng cũng dễ đi. Tình đến rồi tình lại đi:
Tình yêu như một ngày L'amour, c'est comme un jour
Tình yêu đến rồi đi Ça s'en va, ça s'en va l'amour
Như mặt trời rạng rỡ C'est comme un jour de soleil en ripaille
Như vầng nguyệt hạt gieo Et de lune en semaille
Như mưa sa nặng hạt Et de pluie en bataille
Như ngày, đến rồi đi Ça s'en va, ça s'en va mon amour...
Em yêu hỡi, em ơi...
(Tình yêu như một ngày) (L'amour c'est comme un jour)
Tình yêu nở thắm, tuôn trào hẹn ước và tràn đầy hy vọng như thuở Romeo và Juliette, nhưng con tàu đôi khi không cập bến và những con tim bỗng lạc lối, những giấc mộng vỡ tan, và tình yêu ngã gục:
... Một ngày đẹp trời, chúng ta sẽ đến Vérone
... Nous irons à Vérone un beau jour tous les deux
Nôn nóng hay trầm lặng như hai trẻ thơ dại
Impatients, recueillis comme deux fous de gosses
Một chuyến du tình, một tuần trăng mật
En voyage d´amour, en voyage de noces
Đến Vérone và chúng ta sẽ hạnh phúc
Nous irons à Vérone et nous serons heureux
Nhưng tim em đã cảm lạnh trước khi tàu rời bến
Mais ton cœur a pris froid bien avant le voyage
Đã chuyển hướng trước ảo ảnh đồng tiền Il a changé de cap au mirage de l´or
Và tim anh lạc lối dọn hành trang Alors mon cœur perdu a déplié bagages
Những giấc mộng thất vọng chưa rời bến
Et mes rêves déçus n´ont pas quitté le port
Một ngày đẹp trời, chúng ta sẽ đến Vérone
Nous irons à Vérone un beau jour tous les deux
Nhưng Vérone xa vời quá, em đánh vỡ giấc mộng tình
Mais Vérone est bien loin, tu as rompu le charme
Và Vérone ngập lụt dưới nước mắt tràn trề
Et Vérone se noie sous un torrent de larmes
Khi yêu nhau, tình nhân thường nói xuông.
On dit n´importe quoi quand on est amoureux.
(Chúng ta sẽ đến Vérone) (Nous irons à Vérone)
Và một khi tình đã nguội lạnh thì có đến Venise, thành-phố của Tình Yêu, những chiếc thuyền "gondole" tình tứ dưới ánh trăng thanh cũng chẳng còn gì thơ mộng. Những im lặng rỗng tuếch, những lời nói không nên lời, những ánh mắt thẫn-thờ, mhững bàn tay lạc lõng... Ôi Venise sao buồn quá khi tình yêu đã chết!
Venise buồn quá Que c´est triste Venise
Khi những hò chèo Lorsque les barcarolles
Chỉ nhấn mạnh thêm Ne viennent souligner
Những im lặng rỗng tuếch Que des silences creux…
... Venise buồn quá … Que c´est triste Venise
Buổi tối ngoài phá Le soir sur la lagune
Khi ta tìm một bàn tay Quand on cherche une main
Mà nàng không buồn chìa Que l´on ne vous tend pas…
... Ta chỉ biết mỉa mai … Et que l´on ironise
Dưới ánh trăng thanh Devant le clair de lune
Để cố quên đi Pour tenter d´oublier
Những gì ta không nói Ce qu´on ne se dit pas…
... Venise quá buồn … C´est trop triste Venise
Khi tình yêu đã chết Au temps des amours mortes
Venise quá buồn C´est trop triste Venise
Khi đôi ta không còn yêu nhau Quand on ne s´aime plus.
(Venise buồn quá ) (Que c'est triste Venise)
Khi ta tìm một bàn tay Quand on cherche une main
Mà nàng không buồn chìa Que l´on ne vous tend pas…
... Ta chỉ biết mỉa mai … Et que l´on ironise
Dưới ánh trăng thanh Devant le clair de lune
Để cố quên đi Pour tenter d´oublier
Những gì ta không nói Ce qu´on ne se dit pas…
... Venise quá buồn … C´est trop triste Venise
Khi tình yêu đã chết Au temps des amours mortes
Venise quá buồn C´est trop triste Venise
Khi đôi ta không còn yêu nhau Quand on ne s´aime plus.
(Venise buồn quá ) (Que c'est triste Venise)
Cuối đoạn đường, tình yêu đã ra đi, còn lại gì?
... Chỉ còn lại cho anh
Một giọng nói chợt không còn tiếng vọng ... Reste que ma voix sans écho soudain
Những ngón tay không còn gì níu kéo Reste que mes doigts qui n´agrippent rien
Da anh đây vẫn tìm bàn tay nhỏ Reste que ma peau qui cherche tes mains
Anh rất sợ vẫn còn yêu em mãi Et surtout la peur de t´aimer encore
Ngày mai, khi hấp hối Demain presque mort
Vì đã yêu em trong thương đau De t´avoir aimée, aimée de douleur
Yêu em đến rách bụng, nát tim À m´en déchirer le ventre et le cœur
Yêu đến chết, đến đày địa ngục Jusqu´à en mourir, jusqu´à m´en damner
Vì đã yêu em, anh còn gì? Que me reste-t-il, de t´avoir aimée?
Chỉ còn lại Ne me reste plus
Một mối tình em vừa xé tan Qu´un amour que tu viens d´écarteler.
(Vì đã yêu em) (De t'avoir aimée)
Da anh đây vẫn tìm bàn tay nhỏ Reste que ma peau qui cherche tes mains
Anh rất sợ vẫn còn yêu em mãi Et surtout la peur de t´aimer encore
Ngày mai, khi hấp hối Demain presque mort
Vì đã yêu em trong thương đau De t´avoir aimée, aimée de douleur
Yêu em đến rách bụng, nát tim À m´en déchirer le ventre et le cœur
Yêu đến chết, đến đày địa ngục Jusqu´à en mourir, jusqu´à m´en damner
Vì đã yêu em, anh còn gì? Que me reste-t-il, de t´avoir aimée?
Chỉ còn lại Ne me reste plus
Một mối tình em vừa xé tan Qu´un amour que tu viens d´écarteler.
(Vì đã yêu em) (De t'avoir aimée)
Hai quả tim không còn đồng nhịp, đôi đường đã tách rời, tình yêu đã trôi theo giòng nước mắt, nhưng dù sao đi nữa...
... không hy-vọng quay trở lại ... sans espoir de retour
Cách mặt, xa lòng, anh sẽ quên đi mãi
Loin des yeux, loin du coeur, j'oublierai pour toujours
Thân em, đôi tay em, giọng nói em, em yêu
Et ton corps, et tes bras, et ta voix, mon amour
Nhưng dù sao, dù sao đi nữa Et pourtant, pourtant
Anh chỉ yêu mình em je n'aime que toi
Dù sao đi nữa Et pourtant
Anh cũng phải tìm lại lý trí Il faudra bien que je retrouve ma raison
Tâm hồn vô-tư, niềm vui sống Mon insouciance et mes élans de joie
Anh cũng phải ra đi vĩnh-viễn để thoát khỏi em
Que je parte à jamais pour échapper à toi
Nhưng dù sao, dù sao đi nữa Et pourtant, et pourtant
Ngày nào, trong những vòng tay khác, anh sẽ quên cả tên em
Dans d'autres bras, quand j'oublierai jusqu'à ton nom
Ngày nào, anh sẽ nghĩ trở lại tương-lai Quand je pourrai repenser l'avenir
Em sẽ trở thành một kỷ-niệm xa vời Tu deviendras pour moi, qu'un lointain souvenir
Khi anh không còn đau, không còn sợ, không còn khóc
Quand mon mal et ma peur et mes pleurs vont finir
Nhưng dù sao, dù sao đi nữa Et pourtant, pourtant,
anh chỉ yêu mình em je n'aime que toi.
(Dù sao đi nữa) (Et pourtant)
Cuộc sống vẫn tiếp tục, trong những vòng tay khác, trên những bờ môi khác, bên những người tình khác, nhưng sao ta vẫn cứ mãi trở về cái quá khứ đã không còn, quá khứ giữa hai chúng ta?
Giữa hai chuyến tàu, giữa hai cánh cửa Entre deux trains, entre deux portes,
(*) : Sau cuộc ân ái, người ta thường rít điếu thuốc lá.
Anh chỉ yêu mình em... Vì lời hẹn ước ngày nào đã ràng buộc anh trọn một đời:
... Trên đời anh, anh đã thề rằng tim anh
... Sur ma vie j´ai juré que mon cœur
Sẽ không bao giờ đập cho quả tim nào khác
Ne battrait jamais pour aucun autre cœur
Nhưng đã hết rồi Et tout est perdu
Vì nó không còn đập Car il ne bat plus
Nó chỉ có khóc mối tình sầu Mais il pleure mon amour déçu
... Trên đời anh, anh đã có ngày thề Sur ma vie je t´ai juré un jour
Dưới ngòi bút của Charles Aznavour, tình yêu không suy nghĩ, không mặc cảm, không ngăn cấm. Đối với ông, tình yêu là tuyệt-đối, tình yêu là sự sống.
Anh chỉ yêu mình em je n'aime que toi
Dù sao đi nữa Et pourtant
Anh cũng phải tìm lại lý trí Il faudra bien que je retrouve ma raison
Tâm hồn vô-tư, niềm vui sống Mon insouciance et mes élans de joie
Anh cũng phải ra đi vĩnh-viễn để thoát khỏi em
Que je parte à jamais pour échapper à toi
Nhưng dù sao, dù sao đi nữa Et pourtant, et pourtant
Ngày nào, trong những vòng tay khác, anh sẽ quên cả tên em
Dans d'autres bras, quand j'oublierai jusqu'à ton nom
Ngày nào, anh sẽ nghĩ trở lại tương-lai Quand je pourrai repenser l'avenir
Em sẽ trở thành một kỷ-niệm xa vời Tu deviendras pour moi, qu'un lointain souvenir
Khi anh không còn đau, không còn sợ, không còn khóc
Quand mon mal et ma peur et mes pleurs vont finir
Nhưng dù sao, dù sao đi nữa Et pourtant, pourtant,
anh chỉ yêu mình em je n'aime que toi.
(Dù sao đi nữa) (Et pourtant)
Cuộc sống vẫn tiếp tục, trong những vòng tay khác, trên những bờ môi khác, bên những người tình khác, nhưng sao ta vẫn cứ mãi trở về cái quá khứ đã không còn, quá khứ giữa hai chúng ta?
Giữa hai chuyến tàu, giữa hai cánh cửa Entre deux trains, entre deux portes,
Giữa hai chuyến bay Entre deux avions qui m´emportent
từ New York đến Singapore Entre New York et Singapour
Tâm tư anh đánh đường vòng Ma pensée fait comme un détour
Đưa anh về những dấu vết Pour me ramener sur les traces
Một quá khứ anh từng yêu D´un passé que j´aimais tant
Một hạnh phúc anh đã tưởng D´un bonheur qui semblait pourtant
Của mỗi lúc, của mỗi ngày De chaque jour, de chaque instant
Và anh cảm thấy bồn-chồn Et je ressens comme une angoisse
Cổ họng anh bỗng se lại Dans ma gorge qui se noue
Vì tất cả đã nghiêng ngả Car tout est sens dessus dessous
Giữa hai chúng ta Entre nous
từ New York đến Singapore Entre New York et Singapour
Tâm tư anh đánh đường vòng Ma pensée fait comme un détour
Đưa anh về những dấu vết Pour me ramener sur les traces
Một quá khứ anh từng yêu D´un passé que j´aimais tant
Một hạnh phúc anh đã tưởng D´un bonheur qui semblait pourtant
Của mỗi lúc, của mỗi ngày De chaque jour, de chaque instant
Và anh cảm thấy bồn-chồn Et je ressens comme une angoisse
Cổ họng anh bỗng se lại Dans ma gorge qui se noue
Vì tất cả đã nghiêng ngả Car tout est sens dessus dessous
Giữa hai chúng ta Entre nous
Giữa hai cuộc chăn gối, hai giấc mộng Entre
deux draps, entre deux rêves,
Giữa hai làn khói trắng (*) Entre deux fumées qui s´élèvent
Giữa ban đêm và rạng sáng Entre la nuit, le petit jour,
Tâm tư anh bay về tình yêu Ma pensée vole vers l´amour
Và nhắm mắt lại, anh tưởng tượng Et fermant les yeux, j´imagine
Quá khứ vẫn còn sống Que le passé vit encore
Anh ráp lại bối cảnh Je reconstitue le décor
Vồ lấy môi em, vồ lấy em Et prends ta bouche et prends ton corps
Và trên sân-khấu hèn mọn và tàn tạ Et sur l´humble théâtre en ruine
Của đời anh, tình yêu diễn lại De mon coeur l´amour rejoue
Tất cả những gì hơi điên rồ Tout ce qu´il y eut d´un peu fou
Giữa hai chúng ta Entre nous.
(Giữa hai chúng ta) (Entre nous)
Giữa hai làn khói trắng (*) Entre deux fumées qui s´élèvent
Giữa ban đêm và rạng sáng Entre la nuit, le petit jour,
Tâm tư anh bay về tình yêu Ma pensée vole vers l´amour
Và nhắm mắt lại, anh tưởng tượng Et fermant les yeux, j´imagine
Quá khứ vẫn còn sống Que le passé vit encore
Anh ráp lại bối cảnh Je reconstitue le décor
Vồ lấy môi em, vồ lấy em Et prends ta bouche et prends ton corps
Và trên sân-khấu hèn mọn và tàn tạ Et sur l´humble théâtre en ruine
Của đời anh, tình yêu diễn lại De mon coeur l´amour rejoue
Tất cả những gì hơi điên rồ Tout ce qu´il y eut d´un peu fou
Giữa hai chúng ta Entre nous.
(Giữa hai chúng ta) (Entre nous)
Anh chỉ yêu mình em... Vì lời hẹn ước ngày nào đã ràng buộc anh trọn một đời:
... Trên đời anh, anh đã thề rằng tim anh
... Sur ma vie j´ai juré que mon cœur
Sẽ không bao giờ đập cho quả tim nào khác
Ne battrait jamais pour aucun autre cœur
Nhưng đã hết rồi Et tout est perdu
Vì nó không còn đập Car il ne bat plus
Nó chỉ có khóc mối tình sầu Mais il pleure mon amour déçu
... Trên đời anh, anh đã có ngày thề Sur ma vie je t´ai juré un jour
Sẽ yêu em đến ngày cuối cùng De t´aimer jusqu´au dernier jour de mes jours
Và ngay đến bây giờ Et même à présent
Anh sẽ giữ trọn lời thề Je tiendrai serment
Mặc dù em đã làm anh đau khổ Malgré tout le mal que tu m´as fait
Trên đời anh Sur ma vie
Em yêu ơi, Chérie,
Và ngay đến bây giờ Et même à présent
Anh sẽ giữ trọn lời thề Je tiendrai serment
Mặc dù em đã làm anh đau khổ Malgré tout le mal que tu m´as fait
Trên đời anh Sur ma vie
Em yêu ơi, Chérie,
Anh sẽ chờ đợi em. Je t´attendrai.
(Trên đời anh) (Sur ma vie)
Dưới ngòi bút của Charles Aznavour, tình yêu không suy nghĩ, không mặc cảm, không ngăn cấm. Đối với ông, tình yêu là tuyệt-đối, tình yêu là sự sống.
(Hết phần 1)
Yên Hà, tháng 3, 2013
Xin đón đọc phần 2:
- Giòng thời gian
- Thằng "nhóc" Paris
- Giòng thời gian
- Thằng "nhóc" Paris
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.