Thi-sĩ Ngô Thuỵ Miên (Phần 2)

Phần 1:
1. Tính-chất lãng-mạn người nghệ-sĩ
2. Mùa thu Ngô thuỵ Miên

.../...

3. Tình yêu và Ngô Thuỵ Miên

… Tôi chỉ là một người viết Tình Ca… chỉ mong được sống, thở bằng trái tim và âm-nhạc, để có thể tiếp tục gửi đến cho người, cho đời những rung-động, những tình cảm riêng tư của mình…
… Từ bao nhiêu năm nay tôi chỉ viết tình ca vì thấy thích hợp với con người, với cá tính của mình, và cũng vì tình yêu mãi mãi vẫn là một đề tài muôn thưở cho người nghệ sĩ sáng tác... (Ngô Thuỵ Miên)

Nhưng “Tình chỉ đẹp khi còn dang dở
           Đời hết vui khi đã vẹn câu thề”   (Hồ Dzếnh)

Cho nên, trên thế-gian này, hầu hết những thi-sĩ đều viết về tình xa, tình nhớ, tình lỡ, tình buồn. (Chứ anh yêu em, em yêu anh, chúng ta làm đám cưới, sinh ra một đàn con đẹp ngoan, sống hạnh-phúc bên nhau suốt đời thì có gì để nói, phải không các bạn?)

...Tình yêu như kiếp mây trôi...   Mắt biếc (1972)

... Lệ rơi héo hắt trên môi
Người bỏ tôi một mình...   Nỗi đau từ đấy (1997)

... Hạnh phúc là tiếng hát chơi vơi,
Ngày vui là dĩ vãng xa xôi
Người ơi, đời đã cách chia đôi muôn trùng khơi
Còn đấy là tiếc nhớ khôn nguôi,
Còn đây là rã nát tim côi
Mình tôi và cơn đau xót xa một thời...      Ở nơi nào em còn nhớ (1997)

Tình xa, tình nhớ, tình buồn nhưng cái buồn trong tình ca Ngô Thuỵ Miên nhẹ nhàng chứ không dày xéo, tha-thiết chứ không thảm-thiết, tình-tứ nhưng không uỷ-mị, có thể xót-xa nhưng không quằn-quại.
Đây có lẽ là ảnh-hưởng trực-tiếp của thời-đại “romantique” của những Lamartine, Chopin, Schubert…cũng như của các nhạc-sĩ tiền-chiến?

Đối với Ngô Thuỵ Miên, Yêu là: Cho (người), Chấp-nhận (tình) và Tha-thứ (cho mình).
Yêu là Cho. Điển hình nhất là bài Niệm khúc cuối (1971) :

… Dù mai đây ai đưa em đi đến cuối cuộc đời
Dù cho em, em đang tâm xé, xé nát tim tôi
Dù có ước, có ước ngàn lời
có trách một đời, cũng đã muộn rồi
Tình ơi, dù sao đi nữa, xin vẫn yêu em…

Tôi không nhớ ai đã viết  Aimer pour être aimé est de l'homme, aimer pour aimer est de l’ange. (Con người yêu để được yêu, nhưng thiên-thần chỉ yêu để yêu). 
Không biết có đúng không?

Yêu để yêu, cho nên nếu đã không có duyên với nhau, nếu tình không thành thì cũng phải Chấp-nhận (nhận là mình không được nhận?). Và nếu đã yêu thật tình, mình chỉ có thể cầu mong cho người mình yêu được hạnh-phúc, cho dù là không phải với mình:

… Anh chúc cho em đời yên vui đắm say
Anh chúc cho em dù lòng nghe đắng cay
Một ngày nào đó dẫu tình ta đã lỡ
Một ngày nào đó ta vẫn yêu mãi người thôi...   Bản tình ca cho em (1980)

Cho người tình yêu của mình nhưng không bắt buộc đáp nhận, và luôn luôn chấp nhận. Chấp-nhận Tình, chấp-nhận duyên-nợ, chấp-nhận số-phận con người.

Chấp-nhận được là đã có thể Tha thứ. Tha thứ cho mình, tha thứ cho người, vì ai cũng đôi khi lầm lỡ, vả chăng con tim đâu có biết suy-tính như lý trí được?

Mưa vẫn còn mưa trên cuộc tình tôi 

Hoang phế rồi quá khứ xa xôi
Tôi vẫn ngồi lặng ngắm mây trôi
Mưa ngoài trời như bụi rơi
Chỉ là phù du những tháng ngày vui
Bên phím đàn tôi nghe hồn buông lơi
Xin một lần gọi mãi tên thôi
Xa người rồi chơi vơi một thời, tình sầu riêng tôi     Mưa Trên Cuộc Tình Tôi (2000)

Tha thứ cho người để ôm mối sầu riêng cho mình ...

Cho, Chấp-nhận, Tha-thứ. Yêu để yêu, yêu vô điều-kiện. Aimer les yeux fermés (?)

4. Người tình muôn thuở

Tình yêu đến, tình yêu đi, rồi tình yêu lại đến, lại đi... Nhưng tình yêu quê-hương thì không bao giờ thay đổi. Quê-hương thứ hai, thứ ba... có tốt đẹp đến đâu cũng không bao giờ có thể thay thế quê-hương mình. Có lẽ ai trong chúng ta cũng hiểu điều này.
Như đã nói, người nghệ-sĩ « thanh cao hoá » để diễn-tả lời hay, ý đẹp nhưng khi đối-tượng liên-quan trực-tiếp đến chính mình, lúc đó thi-sĩ viết với tim gan mình, viết bằng máu chứ không còn viết bằng mực.
Với biến-cố 30 tháng 4, ngày hôm đó, bao nhiêu triệu người Việt-Nam đột-nhiên mất nước nhưng Ngô Thuỵ Miên còn mất thêm người yêu đã ra đi không kịp lời giã-biệt.
Trong Em còn nhớ mùa Xuân, bài nhạc duy-nhất viết tại Sài-Gòn sau 1975, tuy là tác-giả có lẽ cũng đã tự “kiểm-duyệt” nhưng ta có thể đoán được nỗi thống khổ này.

… Em có bao giờ thấu cho lòng anh?
Trời Sàigòn chiều hôm nay còn nhiều mây bay
Nhiều niềm đau thương bi hận tràn đầy
Gượng nụ cười giọt lệ trên môi
Nhìn đất nước tơi bời một thời em có hay…

Nhưng đến khi anh gặp lại được người yêu để đi nốt con đường còn lại thì anh lại phải xa cách “người” yêu vĩnh-cửu là Việt-Nam nói chung và Sài-Gòn nói riêng. 
(Tâm-trạng này, biết bao nhiêu người Việt-Nam trên thế-giới hiện đang sống?)

Trong những năm 1980-1982, anh đã viết nhiều bài rất thiết-tha cho “người tình” này:

Em còn nhớ không em
Nhớ Sàigòn mưa rơi thật nhiều
Nhớ Sàigòn bao nhiêu là chiều
Nhớ Sàigòn từng tiếng hát đêm…   Hát cho người ra đi (1980)

… Sàigòn đó em ơi
Nước mắt đau thương che bao nụ cười héo hắt trên môi
Cuộc đời đó em ơi
Ðã quá gian nan cho bao phận người chơi vơi một thời…   Thu SàiGòn (1980)

Ðừng khóc nữa Sàigòn
Ðừng khóc nữa này em yêu ơi
Khi ta ra đi bỏ em một mình
Bỏ quên cuộc tình, bỏ luôn đời mình
Vào cơn sóng gió mênh mông…  SàiGòn còn đó nỗi buồn (1981)

Sàigòn đã xa, quê hương giờ nghìn trùng cách lối
Kỷ niệm hôm qua nay chỉ còn là bóng tối
Một thời đã qua…   Lời tình cuối (cho SàiGòn), 1982

Và sau cùng là:

Tôi đã đi, tôi vẫn đi mãi biết bao giờ trở lại
Sàigòn ơi, sao em còn mãi trong tim tôi
Ôi những con đường ngày nào còn nghe lá rơi
Nụ cười còn tươi nét môi  Hay áo màu phai úa rồi…   Biết bao giờ trở lại (2000)
(Xin mời các bạn nghe:
 http://phu-tran.blogspot.com/2012/04/biet-bao-gio-tro-lai-ntm.html 

Chỉ tiếc là ít có ca-sĩ nào ”dám” hát những bài này. Ý-nghĩa quá, nói lên tâm-trạng của biết bao nhiêu người mà sao ít được phổ-biến thế? Tôi tự hỏi.

Đó là chưa nói đến những bài nhạc về SàiGòn mà không nhắc đến tên thành-phố này. 
Riêng một góc trời (1996), Ở nơi nào em còn nhớ, 1997 (...chỉ mình tôi với một góc trời hư vô...), cũng như Biết bao giờ trở lại (...Hạnh phúc tôi một góc trời), những bài viết sau 1975, hay nhắc đến một góc trời nào đó. Mà góc trời Ngô Thuỵ Miên là đâu nếu không phải là Sài-Gòn, một góc trời đã ấp-ủ cả mùa xuân cuộc đời anh, một góc trời mà anh vẫn nâng-niu trong lòng?
Càng đọc lại, tôi càng tin rằng Ở nơi nào em còn nhớ là một bài viết cho Sài-Gòn.

Dù sao đi nữa, chắc hẳn SàiGòn sẽ còn mãi mãi trong tim anh, cũng như trong tim tất cả những người Việt tha-hương chúng ta, và biết đâu rằng

… Tôi vẫn tin, tôi vẫn tin mãi sẽ có ngày trở lại…?

Ôi, SàiGòn thương yêu.

.../...

Yên Hà, Tháng 10, 2012

Xin đón đọc nốt Thi-sĩ Ngô Thuỵ Miên (Phần cuối)